ซูเราะห์อัลบะกอเราะห์ อายะห์ที่ 30


وَإذْ قَالَ رَبُّكَ للْمَلاَئِكَةِ إنِّي جَاعِلٌ فِى الأرْضِ خَلَيْفَةً قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيْهَا مَنْ يُفْسِدُ فِيْهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إنِّي أعْلَمُ مَا لاَ تَعْلَمُوْنَ


และจงทบทวนขณะที่องค์อภิบาลของเจ้าได้กล่าวแก่มะลาอิกะห์ว่า แท้จริงข้าจะทำให้มีผู้สืบแทนในแผ่นดิน พวกเขากล่าวว่า พระองค์จะทำให้มีผู้สร้างความเสื่อมเสียและหลั่งเลือดกันบนแผ่นดินหรือ ขณะที่พวกเราได้สดุดีด้วยการสรรเสริญพระองค์และให้ความบริสุทธิ์แด่พระองค์ พระองค์กล่าวว่า แท้จริงข้ารู้ในสิ่งที่พวกเจ้าไม่รู้


พระองค์อัลลอฮ์ทรงขึ้นต้นอายะห์นี้ด้วยการบัญชาให้ท่านนบี มูฮัมหมัด ศ็อลล็อลลอฮุอลัยฮิวะซัลลัม นำเรื่องที่จะกล่าวต่อไปนี้ ไปบอกกล่าวแก่ประชาชาติของท่านเพื่อให้ทบทวนและพิจารณา
อิบนุ ญะรีร ได้กล่าวว่า นักภาษาบางท่านแสดงทัศนะว่า คำว่า إذ ในอายะห์นี้ เป็นถ้อยคำเพิ่มเติมในทางภาษาเท่านั้นไม่มีความหมายทางคำสั่งแต่อย่างใด เพราะฉะนั้นนักภาษาในกลุ่มนี้จึงระบุความหมายของอายะห์นี้ว่า “และองค์อภิบาลของเจ้าได้กล่าว” แต่ อิบนุ ญะรีร ปฏิเสธทัศนะนี้
บรรดานักอรรถาธิบายอัลกุรอานต่างก็ยืนยันความหมายคำว่า وإذ ในอายะห์นี้คือคำสั่งใช้ หมายถึง จงรำลึก,จงทบทวน,จงใคร่ครวญ และในทำนองเดียวกันนี้ คือคำสั่งแก่ท่านนบี ศ็อลล็อลลอฮุอลัยฮิวะซัลลัม ให้ทบทวนเพื่อนำเรื่องราวของอายะห์ไปประกาศให้อุมมะห์ของท่านได้ทราบ มิเช่นนั้นก็จะไม่มีมนุษย์คนใดได้ทราบถึงเหตุการณ์นี้เลย

อัลลอฮ์ กล่าวว่า (แท้จริงข้าจะทำให้มีผู้สืบแทนในแผ่นดิน) คำว่า “ผู้สืบแทน” ในที่นี้หมายถึง เหล่าพันธ์ของมนุษย์จากรุ่นหนึ่งสู่อีกรุ่นหนึ่ง มิได้เจาะจงว่าเป็นผู้ใด ดังที่พระองค์ได้ทรงกล่าวว่า

وَهُوَ الَّذِي جَعَلَكُمْ خَلاَئِفَ الأرْضِ

“และพระองค์ผู้ทรงทำให้พวกเจ้าเป็นผู้สืบแทนในแผ่นดิน” ซูเราะห์อัลอันอาม อายะห์ที่ 165

وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الأرْضِ

“และได้ทำให้พวกเจ้าเป็นผู้สืบแทนในแผ่นดิน” ซูเราะห์ อัลนัมล์ อายะห์ที่ 62

وَلَوْ نَشَاءُ لَجَعَلْنَا مِنْكُمْ مَلاَئِكَةً فِي الأرْضِ يَخْلُفُوْنَ

“และหากเราประสงค์ เราก็จะทำให้มะลาอิกะห์สืบแทนในแผ่นดินหลังจากพวกเจ้า” ซูเราะห์ อัชซุครุฟ อายะห์ที่ 60

فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ

“ชนอีกรุ่นหนึ่งได้สืบแทนต่อจากพวกเขา” ซูเราะห์ มัรยัม อายะห์ที่ 59


อิบนิกะษีร กล่าวว่า เป้าหมายของคำว่า “ผู้สืบแทน” ณ.ที่นี้มิได้เจาะจงเฉพาะ นบีอาดัม เท่านั้น มิเช่นนั้นแล้วข้อความถัดมาที่มะลาอิกะห์กล่าวว่า (พระองค์จะทำให้มีผู้สร้างความเสื่อมเสียและหลั่งเลือดกันบนแผ่นดินหรือ) ก็จะเป็นการตำหนิ นบีอาดัม หากแต่คำพูดของเหล่ามะลาอิกะห์มีเป้าประสงค์ถึงเหล่ามนุษย์ที่ทำการหลั่งเลือดและสร้างความเสื่อมเสียบนแผ่นดิน” อิบนิกะษีร เล่มที่ 1 หน้าที่ 99
อิบนุ ญะรีร กล่าวว่า ความหมายของคำว่า “ผู้สืบแทน” ตามที่อัลลอฮ์ได้กล่าวนี้คือ ผู้สืบแทนจากศตวรรษวรรษหนึ่งสู่อีกศตวรรษหนึ่ง

มะลาอิกะห์ กล่าวว่า (พระองค์จะทำให้มีผู้สร้างความเสื่อมเสียและหลั่งเลือดกันบนแผ่นดินหรือ) ข้อความนี้มีผู้ที่สร้างความคลุมเครือว่า มิได้หมายถึงมะลาอิกะห์เป็นผู้ที่กล่าว เพราะลักษณะของมะลาอิกะห์นั้นจะต้องปฏิบัติตามและไม่ฝ่าฝืนคำสั่งใช้ของอัลลอฮ์ ขณะที่อัลลอฮ์กล่าวว่าจะให้มีผู้สืบแทนบนแผ่นดิน มะลาอิกะห์กลับแย้งพระองค์อัลลอฮ์ว่า พระองค์จะทำให้มีผู้สร้างความเสื่อมเสียและหลั่งเลือดกันบนแผ่นดินหรือ ดังนั้นพวกเขาจึงอธิบายว่า มีผู้ที่กล่าว แต่ไม่ใช่มะลาอิกะห์กล่าว แต่การอธิบายเช่นนี้ ไม่สามารถหาต้นเรื่องได้ เป็นเพียงการใช้เหตุผลสันนิฐานเอาเท่านั้น
ความจริงแล้ว ถ้อยคำที่พระองค์อัลลอฮ์เล่าให้ฟังนี้คือคำกล่าวของมะลาอิกะห์จริง และก็มิได้เป็นถ้อยคำที่เหล่ามะลาอิกะห์แสดงทัศนะคัดค้านพระองค์อัลลอฮ์ดังที่พวกเขาเข้าใจ แต่เป็นการทูลถามเพื่อขอทราบข้อมูลเท่านั้น
อิบนุ ญะรีร กล่าวว่า อบู กุรัยบ์ เล่าให้เราฟังว่า อุสมาน บิน สะอี๊ด เล่าให้เราฟังว่า บิชร์ บิน อุมาเราะห์ เล่าให้เราฟัง จาก อบีวัรก์ จาก อัตเฏาะฮ์ฮาก จาก อิบนิ อับบาส กล่าวว่า : “ญินเป็นผู้ที่มาอาศัยอยู่บนโลกใบนี้ก่อนมนุษย์ พวกเข้าได้สร้างความเสื่อมเสียและก็หลั่งเลือดกันเอง โดยต่างสังหารซึ่งกันและกัน”
อัสซุดดีย์ ได้รายงานจาก อิบนิ อับบาส, จากอิบนิ มัสอู๊ด และจากศอฮาบะห์ท่านอื่นๆ ว่า : อัลลอฮ์ได้ให้มะลาอิกะห์รู้ถึงพฤติกรรมของลูกหลานอาดัม ดังนั้นมะลาอิกะห์จึงได้กล่าวถามประโยคนี้ และคำรายงานของ อัตเฏาะฮ์ฮาก ก่อนหน้านี้ จาก อิบนิ อับบาส ที่ว่า : ญินได้เคยสร้างความเสื่อเสียบนแผ่นดินก่อนที่จะมีมนุษย์ ดังนั้นมะลาอิกะห์จึงได้กล่าวถ้อยคำนี้ ซึ่งเป็นการเปรียบพฤติกรรมระหว่างญินกับมนุษย์

มะลาอิกะห์ กล่าวว่า (ขณะที่พวกเราได้สดุดีด้วยการสรรเสริญพระองค์และให้ความบริสุทธิ์แด่พระองค์) อย่างนี้คือหนึ่งในลักษณะของเหล่ามะลาอิกะห์ที่พระองค์อัลลอฮ์ทรงแจ้งให้ทราบ
อัสซุดดีย์ กล่าวว่า จาก อบีมาลิก และจาก อบีศอและห์ จาก อิบนิ อับบาส และจาก มุรเราะห์ จาก อิบนิ มัสอู๊ด และศอฮาบะห์อีกกลุ่มหนึ่ง (ขณะที่พวกเราได้สดุดีด้วยการสรรเสริญพระองค์และให้ความบริสุทธิ์แด่พระองค์) พวกเขากล่าวว่า หมายถึง เราได้ให้ถวายพรแก่ท่าน
มุญาฮิด กล่าวว่า (ขณะที่พวกเราได้สดุดีด้วยการสรรเสริญพระองค์และให้ความบริสุทธิ์แด่พระองค์) คือ เราได้ให้ความยิ่งใหญ่แด่พระองค์
อัตเฏาะฮ์ฮาก กล่าวว่า คือ การให้ความบริสุทธิ์
ส่วนถ้อยคำที่ว่า (พระองค์กล่าวว่า แท้จริงข้ารู้ในสิ่งที่พวกเจ้าไม่รู้) จะนำมาอธิบายในอายะห์ถัดไป อินชาอัลลอฮ์